Een nieuw boek: Bouwers & Bottelaars.
Op maandag 12 december om 20.00 uur zal het boek “Bouwers & Bottelaars” worden gepresenteerd in boekhandel Maximus in de Bergse Dorpsstraat 122. Het boek gaat over de geschiedenis van de ondernemersfamilie Hendriks. De familie was in de 20 e eeuw actief in vooral Hillegersberg en Schiebroek.
De familie bouwde zo’n 800 huizen en was de oprichter van de Sunrise limonadefabriek. In de crisisjaren rond 1930 konden veel huizen niet worden verkocht of verhuurd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond de familie voor moeilijke dilemma’s in de omgang met de bezetter. Na de annexatie van Hillegersberg en Schiebroek door Rotterdam in 1941 kwam een eind aan de ‘dorpse verhoudingen’.
De auteur, Jan Cees van Duin, beschrijft hoe in de jaren ‘20 huizen konden worden gebouwd. Allereerst moest er bij de gemeente de wens zijn dat er gebouwd zou kunnen worden. Daar kon je dan op inspelen door aan een stuk grond te komen waarop je dan stratenplannen en bouwplannen kon ontwikkelen. Hendriks bouwde luxe huizen ‘twee onder één kap’, of in een rijtje. Grote huizen waren bedoeld voor de verkoop en in boven- en benedenwoningen gesplitste huizen waren bedoeld voor de verhuur. Hendriks bouwde ‘zijn’ huizen in en rond de Berglustlaan in Hillegersberg en in en rond de Adrianalaan in Schiebroek. Ook maakt de opkomst en de ondergang van Hendriks’ Sunrise-limonadefabriek van 1898 tot aan 1978 deel uit van het boek. De Gebiedscommissie Hillegersberg-Schiebroek heeft het verschijnen van het boek mede mogelijk gemaakt.
De bouw
De verkoop en verhuur in Hillegersberg en Schiebroek was lastig. De eigen bevolking van de dorpen had niet zo veel belangstelling en Rotterdammers vonden de afstand toch wel groot. Ondanks dat er toen ook al uitstekende openbaar vervoersverbindingen waren. In de crisistijd na 1929 werd het nog moeilijker. Hendriks en zijn N.V. ‘Vooruitstrevend’ wisten, ondanks soms grote leegstand, het hoofd boven water te houden.
Na het bombardement op Rotterdam stroomden stedelijke ‘vluchtelingen’ naar Hillegersberg en Schiebroek. Velen vonden daar tijdelijk onderdak in de leegstaande huizen. Het tijdelijke onderdak werd permanent. Het werd druk in Hillegersberg en Schiebroek. Ondanks de oorlogsellende was het aangenaam wonen. Toen Hillegersberg in 1941 door Rotterdam werd geannexeerd hoorde Hillegersberg tot de 10 grootste gemeenten van Zuid-Holland.
In Schiebroek bouwde Hendriks ook het ‘buurthuis’ Arcadia, later de Brandaris geheten. Het gebouw dat een kenmerkende hoge toren had, is inmiddels gesloopt. De Duitsers vorderden de toren om afweergeschut te kunnen plaatsen. In dit soort situaties kon je als eigenaar eigenlijk alleen maar meewerken. Hoewel vele omwonenden daar echt heel veel moeite mee hadden.
De grote gemeente Rotterdam voelde zich na de oorlog niet gebonden aan de mondelinge afspraken die tussen het dorpsbestuur en de bouwer Hendriks waren gemaakt. Bouwgrond werd onteigend, verdere nieuwbouw door Hendriks werd vrijwel onmogelijk. De naoorlogse generaties Hendriks zaten nog wel ‘in huizen’, maar waren meer verhuurders dan bouwers.
De Sunrise- limonadefabriek
Jan Hendriks Sr. had echt ondernemersbloed. Al van jongs af pakte hij werk aan waar hij dacht wat geld mee te kunnen verdienen. Als 22 jarige begon hij in 1898 al als “Noorder Bottelarij en Mineraalwater Fabrikant”. Zowel hij als andere familieleden exploiteerden ook verschillende slijterijen. Voor het maken van limonades en het bottelen daarvan bouwde Hendriks in 1938 een fabriek aan wat nu de Adriaen van der Doeslaan in Hillegersberg is. Volgende generaties bouwde de fabriek verder uit. In 1958 verhuisde de “Sunrise Limonade Company” naar een nieuw pand aan de Weegbreestraat 21-23 op het bedrijventerrein van Schiebroek. In de loop van de jaren ‘70 kon Sunrise het niet bolwerken tegenover een alsmaar toenemend aantal grootwinkelbedrijven. De 3 e Jan Hendriks, besloot de fabriek te sluiten, ondanks dat zijn zoon Jan ook al ‘in de zaak’ werkte. Op 1 augustus 1978 rolde de laatste fles van de lopende band van de fabriek in Schiebroek.
De fabriek is vandaag de dag in handen van de familie Hendriks. Het fabriekspand is opgesplitst in verschillende units en wordt nu verhuurd aan diverse bedrijven. Ook is in het gebouw het “Sunrise museum” ondergebracht, waar de herinneringen aan het roemrijke verleden weer boven komen.
