Luchtmeetnet Hillegersberg en Schiebroek

In 2017 werd in Hillegersberg en Schiebroek gestart met een luchtmeetnet HIS. Op dertig plaatsen in de wijk wordt van minuut tot minuut de luchtkwaliteit gemeten. Nu, twee jaar later, hebben we daarvan cijfers ter beschikking. Het is een lastige klus om al die waarden te ordenen en er conclusies aan te verbinden. Op dinsdag 26 november werden de voorlopige resultaten gepresenteerd aan de betrokken groep bewoners en geïnteresseerden.

Nog even terughalen wat het luchtmeetnet HIS is. Diverse bewoners plaatsten in 2017 een meetapparaat in de tuin. Een sensor meet iedere minuut het gehalte fijnstof PM 2,5 op 30 plekken in de wijk. Daarnaast werd iedere 4 weken met behulp van Palmesbuisjes op 16 plekken in de wijk het gehalte stikstofdioxide gemeten. Een aantal bewoners is zelf met dit  plan gekomen. De Bewonersorganisaties InHillegersberg, 110-morgen, Leven-in-Schiebroek, Kleiwegkwartier en Terbregge’s Belang hebben het plan omarmd en subsidie geregeld. Het onderwerp leeft enorm binnen de wijk, wat bleek uit het enorm aantal meldingen van bewoners die mee willen doen en een meetapparaat in hun voortuin willen plaatsen. Inmiddels heeft het initiatief ook enkele keren de landelijke pers gehaald.

 Waarom meten?

De aanleiding voor dit project is dat bewoners bezorgd zijn over de luchtkwaliteit in de wijk. Dit wordt gevoed door berichten in de pers dat het met de luchtkwaliteit boven Rotterdam niet altijd goed gesteld is. De kwaliteit van de lucht wordt in Rijnmond gemeten door milieudienst DCMR. Er is een landelijk meetnet. Maar er zijn op dit moment geen meetpunten in Hillegersberg en Schiebroek. De kwaliteit van de lucht wordt berekend aan de hand van een model. Als we willen weten hoe het zit met de luchtkwaliteit in de wijk moeten we zelf de luchtkwaliteit gedetailleerd in kaart te brengen. Het is daarbij mogelijk dat de buitenlucht verschilt van straat tot straat. De wens om de vinger aan de pols te houden wordt nog versterkt door ontwikkelingen die een negatieve impact op de luchtkwaliteit kunnen hebben. Denk aan de aanleg van de verlengde A16 Rotterdam, mogelijke uitbreiding van vliegveld Rotterdam The Hague Airport en het toenemende verkeer in de wijk zelf (Ringdijk, Molenlaan).

De resultaten

Na twee jaar meten kunnen we resultaten presenteren. Tijdens de bijeenkomst op 26 november deed Atze Boerstra dit namens het Luchtmeetnet HIS. Hij gaf ook knelpunten en leerpunten aan. Een voorbeeld. In de eerste helft van november 2019 werd op de Molenlaan Oost (de meter staat bij de Irenebrug) een gemiddelde waarde gemeten van 13,9 microgram fijnstof per kubieke meter lucht. De advieswaarde van de wereldgezondheidsorganisatie WHO bedraagt op jaarbasis 10 μg fijnstof per kubieke meter lucht. De Europese grenswaarde hiervoor is 25 μg/m3. Er waren afgelopen jaar dagen bij dat de fijnstofconcentratie onder de 10 μg/m3 bleef. Zorgen maken we ons over de dagen dat de fijnstof boven de 25 uitkwam, met pieken tot 47 microgram per kubieke meter.

Betrouwbaarheid

Boerstra presenteerde met enige trots de cijfers, maar legde uit dat de cijfers nog betrouwbaarder moeten worden. Want uit de metingen blijkt bijvoorbeeld dat sommige meters niet altijd goed werken. De meters zullen dus jaarlijks herijkt moeten worden. De meters werken op zichzelf goed. 'We hebben onze data vergeleken met de beschikbare gegevens van de DCMR en dat komt aardig overeen.' Verder blijkt het een enorme klus om de data te analyseren. Boerstra legde uit dat ook gekeken wordt naar de ‘bronbijdrage’. Bijvoorbeeld van het weg- en vliegverkeer, hout stook, vuurwerk of een brand in de buurt. Het is namelijk belangrijk om te weten waar het fijnstof vandaan komt.

Boerstra:  'We hebben gemerkt dat de windrichting een belangrijke rol speelt. Als wind uit de hoek zuid-oost tot zuid komt zien we een verhoogde concentratie fijnstof in de wijk. Het zou er op kunnen wijzen dat een aanzienlijk deel fijnstof van elders komt, bijvoorbeeld de industrie in het Roergebied, intensieve landbouw van Brabant, of van de Kleinpolderplein files.'

De uitslagen zijn niet statisch en verschillen van dag tot dag. Er dient rekening gehouden te worden met factoren als de ochtend- en avondspits, bouwactiviteiten, koud weer en zondagen, open haarden, windstil weer en vliegverkeer. De effecten op een straat gelegen bij een drukke snelweg zijn anders dan aan de bosrand.

Hulp

Er is nog veel werk te doen. Het Data Analyse team wil de data verder uitwerken om te komen tot verfijndere conclusies. Boerstra: 'We moeten nog meer ervaring opdoen, uitslagen lezen en interpreteren en het onderwerp op de politieke agenda krijgen.' Tijdens de bijeenkomst boden diverse aanwezigen aan om mee te helpen bij dit project. Die hulp is zeer welkom. Want de 5 Bewonersorganisaties draaien alleen op vrijwilligers.